Gelire Göre Maaş Haczi Nedir? Yeni Taslak Ne Getiriyor?

Gelire Göre Maaş Haczi Nedir? Yeni Taslak Ne Getiriyor?

İcra ve İflas Kanunu’nda yapılması planlanan değişiklik, son günlerin en sıcak gündem maddelerinden biri hâline geldi. Hazırlanan Cebrî İcra Kanunu Taslağı, maaş haczi uygulamasında köklü bir dönüşüm öngörüyor. Mevcut sistemde yıllardır uygulanan sabit %25 haciz oranı kaldırılarak, çalışanların gelire göre maaş haczi yapısına geçilmesi planlanıyor.

Bu durum yalnızca borçluları değil; işverenleri, bordro uzmanlarını, mali müşavirleri ve insan kaynakları ekiplerini doğrudan ilgilendiriyor. Peki yeni sistem neler getiriyor?

Mevcut Uygulama: Sabit %25 Kesinti Neden Sorun Oluyordu?

Mevcut kanunda, bir kişinin maaşının en fazla dörtte biri (%25) haczedilebiliyor. Bu kural, gelir seviyesi fark etmeksizin tüm çalışanlarda aynı şekilde uygulanıyor.

Bu durum iki önemli soruna yol açıyordu:

1. Düşük Gelirli Çalışanlar İçin Aşırı Yük

Asgari ücretli bir çalışanın maaşının dörtte birinin kesilmesi ciddi bir geçim zorluğu yaratıyor.

2. Yüksek Gelirli Çalışanlar İçin Tahsilatın Yavaşlaması

Yüksek gelirli bir kişi için %25 haciz oranı, borcun yıllarca sürmesine neden olabiliyor; bu da alacaklı açısından süreci verimsiz hâle getiriyor.

Yeni taslak, işte bu iki sorunu dengelemeyi hedefliyor.

Yeni Sistem: Gelire Göre Kademeli Maaş Haczi

Taslak yasalaşırsa maaş haczi oranı artık çalışanların gelir seviyesine göre belirlenecek. Amaç hem borçlunun yaşamını sürdürebilmesini sağlamak hem de alacaklının tahsilat sürecini iyileştirmek.

Taslakta Öngörülen Haciz Oranları

Gelir Düzeyi (Net)	Haciz Oranı
Asgari ücret	%10
Asgari ücret × 2	%20
Asgari ücret × 3	%30
Asgari ücret × 5	%40
Asgari ücret × 7	%50
Asgari ücret × 9 ve üzeri	%60

Bu oranlar resmîleşmiş değildir; ancak hem uzmanlar hem bordro yöneticileri tarafından yakından takip ediliyor.

Yeni Oranlar Ne Anlama Geliyor? Örneklerle Açıklayalım

Net asgari ücretin 22.104 TL olduğu varsayıldığında:

• Asgari ücretli bir çalışanın: en fazla 2.210 TL'sine (%10) haciz uygulanabilecek.

• 44.208 TL geliri olan bir çalışanın: maaşının %20’si (8.841 TL) kesilebilecek.

• 198.936 TL ve üzeri gelirde: haciz oranı %60’a kadar çıkabilecek.

Bu yapı, düşük gelirliyi koruyor; yüksek gelirli borçluda ise tahsilatı hızlandırıyor.

Emekli Maaşları Yeni Düzenlemeden Etkilenecek mi?

Kısa cevap: Hayır.

5510 sayılı Kanun’un 93. maddesi gereği:

• SGK tarafından bağlanan emekli maaşlarına haciz konulamaz.

• Ancak emekli kendi açık rızasıyla bankaya virman / mahsup talimatı verirse kesinti yapılabilir.

Yeni taslak da aynı ilkeyi koruyor. Emekli maaşı, kişinin yazılı talimatı olmadıkça haciz konusu olmayacak.

Gelirini Eksik Bildirene Ağır Yaptırımlar Geliyor

Taslak düzenlemesinde dikkat çeken unsurlardan biri, beyan yükümlülüğünün güçlendirilmesidir.

Gelirini düşük göstererek kesinti oranını azaltmaya çalışan borçlular:

• İdari para cezaları,

• Cezai yaptırımlar,

• Daha yüksek haciz oranı uygulanması gibi sonuçlarla karşılaşabilecek. Amaç, sistemin suistimal edilmesini engellemek.

İşveren ve Bordro Tarafında Yeni Dönem

Kademeli haciz sistemi, bordro süreçlerinde ciddi değişiklikler yaratacak.

1. Gelir Aralığına Göre Otomatik Oran Belirleme

Artık tek bir sabit oran olmayacağı için bordro yazılımlarının gelir aralıklarını analiz edip doğru oranı uygulaması gerekecek.

2. Zam, Prim, Komisyon Değiştikçe Haciz Oranı Güncellenecek

Çalışanın geliri her artırıldığında haciz oranı da yeniden hesaplanmak zorunda.

3. Çoklu Hacizlerde Sıralama Daha Kritik Olacak

Birden fazla icra dosyası olan çalışanlarda kesinti sıralaması titizlik gerektirecek.

4. Bordro Yazılımlarının Güncellenmesi Şart

Yeni oranların uygulanması için yazılımların tamamen revize edilmesi gerekecek.

İşverenin Yükümlülükleri Aynen Devam Edecek

İşverenlerin icra müzekkeresi geldiğinde yapması gerekenler değişmiyor:

• Doğru oranda kesinti yapmak

• İcra dairesine düzenli ödeme göndermek

• İşten ayrılma veya gelir değişikliklerini bildirmek

Bu yükümlülükler yerine getirilmezse işveren, ödenmeyen tutarlardan doğrudan sorumlu tutulabilir.

Yeni Sistem Kimleri Nasıl Etkileyecek?

Çalışanlar için

• Düşük gelirli çalışanlar daha az kesintiyle yaşamlarını sürdürebilecek.

• Yüksek gelirli çalışanlar borçlarını daha hızlı kapatabilecek.

Alacaklılar için

• Tahsilat süreci kısalacak.

• Dosyaların yıllarca sürmesi engellenecek.

İşveren ve Bordro Uzmanları için

• Hesaplamalar daha dinamik olacak.

• Yazılım güncellemeleri gerekecek.

• Hatalı kesinti hukuki sorumluluk doğurabilecek.

Taslak Ne Aşamada?

Cebrî İcra Kanunu Taslağı şu anda görüş aşamasında. TBMM’ye sunulması ve yasalaşması bekleniyor.Resmîleştiğinde oranlar ve uygulama esasları netleşecek.

Sonuç: Daha Adil ve Gelire Duyarlı Bir Haciz Sistemi Geliyor

Yeni düzenleme yürürlüğe girdiğinde maaş haczi artık tek bir sabit yüzde üzerinden değil; gelir düzeyine göre kademeli şekilde uygulanacak.

Bu sistemin hedefi:

• Düşük gelirli çalışanı korumak

• Yüksek gelirli borçlularda tahsilatı hızlandırmak

• Gelir adaletine uygun bir yapı oluşturmak

Taslağın yasalaşmasıyla birlikte bordro süreçlerinde yeni bir dönem başlayacak. İşverenlerin, mali müşavirlerin ve bordro yöneticilerinin bu değişiklikleri yakından takip etmesi büyük önem taşıyor. Taslak yasalaştığında tüm yeni oranlar, örnek bordro hesaplamaları ve uygulama senaryolarını yine detaylı şekilde paylaşacağız.