Tatilden Dönüşte Tükenmişlik Neden Artıyor?

Tatilden Dönüşte Tükenmişlik Neden Artıyor?

Yıllık izinlerin amacı, çalışanların bedensel ve zihinsel olarak yenilenmesini sağlamaktır. Fakat artık birçok çalışan, tatilden dönmek bir yana, tatil dönüşü daha da tükenmiş hissediyor. Çalışanlar gerçekten dinlenebiliyor mu? Yoksa yıllık izinler, yalnızca takvim üzerinde bir boşluk olarak mı kalıyor?

Son dönem araştırmalar, çalışanların izin sonrası işe dönüşte yaşadığı motivasyon düşüklüğünü gözler önüne seriyor. ABD'de yapılan bir ankete göre çalışanların %42’si tatil dönüşü işe dönme fikrinden hoşlanmadığını belirtirken, %41’i tatil sonrası tükenmişlik yaşadığını ifade ediyor. Bu oranlar, yıllık izinlerin işlevini sorgulatacak kadar ciddi.

Peki, çalışanlar neden tatil sonrası kendini daha kötü hissediyor?

Kişisel ve İş Hayatı Arasındaki Sınırlar Silindi

Uzaktan çalışma kültürünün yaygınlaşmasıyla birlikte, kişisel zamanla iş zamanı arasındaki sınırlar bulanıklaştı. Artık e-postalara golf sahasında bile cevap verilebiliyor. Bu kolaylık bir noktada tuzağa dönüşüyor. Çünkü bir yönetici izinliyken bile mesajlara cevap veriyorsa, bu durum alt kadrolarda da benzer bir davranış beklentisini doğuruyor.

2022 yılında yapılan bir başka araştırma ise çalışanların %49’unun izinli oldukları günlerde günde en az bir saatini işle ilgili konulara ayırdığını ortaya koyuyor. Bu durumda tatilin dinlendirici olması nasıl mümkün olabilir?

Sosyal Medya ve Şikâyet Kültürü

Bir diğer etken de dijital çağın getirdiği şeffaflık. Sosyal medya, insanların iş yaşamlarına dair şikâyetlerini dile getirdikleri bir mecra haline geldi. X (eski adıyla Twitter), Glassdoor gibi platformlar, tatil dönüşü yaşanan sıkıntıların daha görünür hale gelmesini sağlıyor. Bu durum, tatilden keyif alamamanın daha normal görünmesine neden oluyor.

Ayrıca çalışanlar üzerinde hâlâ “görünürde iyi hissetme” baskısı da var. Yani bir çalışan gerçekten yorgun dönse bile, "Tatil harikaydı, şimdi işe hazır hissediyorum" demeyi daha uygun bulabiliyor.

İK'nın Rolü: Gerçek Dinlenmeyi Teşvik Etmek

İnsan Kaynakları profesyonelleri, bu döngüyü kırmak için kritik bir rol üstleniyor. Çalışanların tatilde gerçekten “çevrimdışı” kalmalarını sağlamak, işe dönüşte de onları yavaşça adaptasyona teşvik etmek gerekiyor.

Bu noktada bazı etkili İK adımları şunlar olabilir:

1. Tatilde Mesajlaşma ve E-Posta Kültürünü Sınırlayın

Yöneticilere tatildeyken ekibine e-posta atmama alışkanlığı kazandırılmalı. Üst düzey yöneticilerin “ben e-postalara cevap veriyorum ama siz tatilin tadını çıkarın” tavrı ikiyüzlü ve işlevsizdir. Gerçek dinlenme, yukarıdan aşağıya modelleme ile mümkün olur.

2. Tatilden Dönüşte Geçiş Süreci Sağlayın

İşe dönüşte, çalışanlara toplantı veya yeni proje yükü bindirmek yerine ilk bir-iki günü adaptasyon süreci olarak değerlendirmek çok daha verimli olacaktır. Özellikle pazartesi sabahı ardı ardına 6 toplantı planlamak, hem verimi hem de morali düşürür.

3. İletişim Dili ve Kültürü Üzerine Eğitimler

İK departmanı olarak yöneticilere, çalışanların ruh halini ve motivasyonunu etkileyecek mikro davranışlar hakkında düzenli farkındalık eğitimleri verilmeli. Yöneticilerin davranışları, çoğu zaman şirket kültürünü şekillendirir.

4. Erişilebilirlik Politikası Oluşturun

Çalışanların tatildeyken iş mesajlarına cevap vermeleri bir kural değil, kültürel bir beklenti haline geldiyse, bu konuda yazılı bir erişim politikası belirlemek şarttır. Tatil sürelerinde iş ile ilgili iletişim kurulmaması yönünde açık bir duruş sergilenmelidir.

Gerçek Dinlenme = Daha İyi İş Sonuçları

Tatil sonrası tükenmişlik yalnızca bir bireysel problem değil, organizasyonel bir verimlilik sorunudur. Dinlenmemiş bir zihin, karar verme yetisini kaybeder, yaratıcılığını yitirir ve motivasyonunu düşürür. Oysa sağlıklı şekilde dinlenip dönen bir çalışan, hem işe daha hızlı adapte olur hem de daha kaliteli sonuçlar üretir.

Bu yüzden insan kaynaklarının temel görevlerinden biri de “iznin gerçekten izin gibi yaşanmasını sağlamak” olmalıdır. Bu yalnızca çalışan mutluluğunu değil, kurumsal sürdürülebilirliği de destekler.