Esnek çalışma düzenlemelerinden biri olan denkleştirme esasına göre çalışma, 4857 sayılı İş Kanunu tarafından düzenlenmiştir. Bu sistem, belirli bir zaman dilimi içinde haftalık çalışma sürelerinin üzerinde ve altında yapılan çalışmaların ortalamasının haftalık 45 saati geçmeyecek şekilde taraflarca yazılı olarak kararlaştırılmasını içerir. Haftalık çalışma süresi 45 saati aşmamak kaydıyla iş günlerine eşit olarak dağıtılabilir. Ayrıca, işçilerin sağlığını korumak amacıyla günlük çalışma süresinin en fazla 11 saat olması benimsenmiştir.
Denkleştirme Esasına Göre Çalışma
Denkleştirme esasına göre çalışmanın usul ve esaslarını açıklamak için 4857 sayılı İş Kanunu ve ilgili yönetmelikler referans alınır.
Denkleştirme esasına göre çalışma, belirli bir zaman dilimi içerisinde haftalık çalışma sürelerinin üzerinde ve altında yapılan çalışmaların ortalamasının haftalık 45 saati geçmeyecek şekilde taraflarca yazılı olarak kararlaştırılmasıdır.
Tarafların yazılı anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerinde haftanın çalışılan günlerine günde onbir saati aşmamak koşuluyla farklı şekilde dağıtılabilir. Bu durumda, toplam çalışma süresi, çalışması gereken toplam normal süreyi aşmayacak şekilde denkleştirilir. Ancak, iş sözleşmesinde denkleştirme esasına göre çalışmanın kabul edilip edilmediği önemlidir. Çünkü işin yoğunluğuna göre belirlenen bu sistem, iş sözleşmesiyle önceden belirlenmesi zor bir durumdur. İş sözleşmesinde belirtilen çalışma sürelerine uyulması durumunda, taraflar hangi dönemlerde denkleştirme esasına göre çalışma yapabileceklerini belirleyebilirler. Bu nedenle, her denkleştirme süresi için denkleştirme esasına göre çalışma sözleşmesi düzenlenmesi önerilir.
Denkleştirme süresi iki aylık olarak belirlenir, ancak toplu iş sözleşmeleri ile altı aya kadar uzatılabilir. Turizm sektöründe ise dört aylık denkleştirme süresi uygulanabilir. Parça başına veya götürü ücretle çalışanlar için de çalışma süreleri yönetmeliği geçerlidir.
Denkleştirme süresi, işveren tarafından belirlenir ve herhangi bir gün başlayabilir. Bu süre içinde, günlük ve haftalık çalışma süreleri belirlenir. Ancak, denkleştirme esasına göre çalışma yapılmayacak işler ve işçiler bulunmaktadır. Örneğin, çocuk ve genç işçiler, gebe veya emziren kadınlar, kadın işçilerin gece postalarında çalışma koşulları gibi durumlar denkleştirme esasına göre çalışmaya uygun değildir.
Denkleştirme esasına göre çalışma öncesinde tarafların yazılı sözleşme yapması ve mevzuata uygun olarak düzenlenmesi önemlidir.